atha pañcadaśo'dhyāyaḥ Chapter 15

1 ūrdhva-mūlamadhaḥ-śākhaṃ aśvatthaṃ prāhuravyayam । chandāṃsi yasya parṇāni yastaṃ veda sa veda-vit ॥
2 adhaścordhvaṃ ca prasṛtāstasya śākhāḥ guṇa-pravṛddhā viṣaya-pravāl̤āḥ । adhaśca mūlānyanu-santatāni karmānubandhīni manuṣya-loke ॥
3 na rūpamasyeha tathopa-labhyate nānto na cādirna ca saṃ-pratiṣṭhā । aścatthamenaṃ suvirūḍha-mūlaṃ asaṅga-śastreṇa dṛḍhena chitvā ॥
4 tataḥ paraṃ tatparimārgitavyaṃ yasmin gatā na nivartanti bhūyaḥ । tameva cādyaṃ puruṣaṃ prapadye yataḥ pravṛttiḥ prasṛtā purāṇī ॥
5 nirmāna-mohā jita-saṅga-doṣāḥ adhyātma-nityā vinivṛtta-kāmāḥ । dvandvairvi-muktāḥ sukha-duḥkha-sañjñaiḥ gacchantyamūḍhāḥ padamavyayaṃ tat ॥
6 na tadbhāsayate sūryo na śaśāṅko na pāvakaḥ । yadgatvā na nivartante taddhāma paramaṃ mama ॥
7 mamaivāṃśo jīva-loke jīva-bhūtaḥ sanātanaḥ । manaḥ-ṣaṣṭhānīndriyāṇi prakṛti-sthāni karṣati ॥
8 śarīraṃ yadavāpnoti yaccāpyutkrāmatīśvaraḥ । gṛhītvaitāni saṃyāti vāyurgandhānivāśayāt ॥
9 śrotraṃ cakṣuḥ sparśanaṃ ca rasanaṃ ghrāṇameva ca । adhiṣṭhāya manaścāyaṃ viṣayānupa-sevate ॥
10 utkrāmantaṃ sthitaṃ vāpi bhuñjānaṃ vā guṇānvitam । vimūḍhā nānu-paśyanti paśyanti jñāna-cakṣuṣaḥ ॥
11 yatanto yoginaścainaṃ paśyantyātmanyavasthitam । yatanto'pyakṛtātmāno nainaṃ paśyantyacetasaḥ ॥
12 yadāditya-gataṃ tejo jagad bhāsayate'khilam । yaccandramasi yaccāgnau tattejo viddhi māmakam ॥
13 gāmāviśya ca bhūtāni dhārayāmyahamojasā । puṣṇāmi cauṣadhīḥ sarvāḥ somo bhūtvā rasātmakaḥ ॥
14 ahaṃ vaiśvānaro bhūtvā prāṇināṃ dehamāśritaḥ । prāṇāpāna-samāyuktaḥ pacāmyannaṃ caturvidham ॥
15 sarvasya cāhaṃ hṛdi saṃniviṣṭo mattaḥ smṛtirjñānamapohanaṃ ca । vedaiśca sarvairahameva vedyo vedānta-kṛd veda-videva cāham ॥
16 dvāvimau puruṣau loke kṣaraścākṣara eva ca । kṣaraḥ sarvāṇi bhūtāni kūṭa-stho'kṣara ucyate ॥
17 uttamaḥ puruṣastvanyaḥ paramātmetyudāhṛtaḥ । yo loka-trayamāviśya bibhartyavyaya īśvaraḥ ॥
18 yasmāt kṣaramatīto'haṃ akṣarādapi cottamaḥ । ato'smi loke vede ca prathitaḥ puruṣottamaḥ ॥
19 yo māmevamasaṃ-mūḍho jānāti puruṣottamam । sa sarva-vid bhajati māṃ sarva-bhāvena bhārataḥ ॥
20 iti guhya-tamaṃ śāstraṃ idamuktaṃ mayānagha । etad buddhvābuddhi-mān syāt kṛta-kṛtyaśca bhārata ॥

iti pañcadaśo'dhyāyaḥ