అథ పంచదశోఽధ్యాయః అధ్యాయం ౧౫

1 ఊర్ధ్వ-మూలమధః-శాఖం అశ్వత్థం ప్రాహురవ్యయం । ఛందాంసి యస్య పర్ణాని యస్తం వేద స వేద-విత్ ॥
2 అధశ్చోర్ధ్వం చ ప్రసృతాస్తస్య శాఖాః గుణ-ప్రవృద్ధా విషయ-ప్రవాళాః । అధశ్చ మూలాన్యను-సంతతాని కర్మానుబంధీని మనుష్య-లోకే ॥
3 న రూపమస్యేహ తథోప-లభ్యతే నాంతో న చాదిర్న చ సం-ప్రతిష్ఠా । అశ్చత్థమేనం సువిరూఢ-మూలం అసంగ-శస్త్రేణ దృఢేన ఛిత్వా ॥
4 తతః పరం తత్పరిమార్గితవ్యం యస్మిన్ గతా న నివర్తంతి భూయః । తమేవ చాద్యం పురుషం ప్రపద్యే యతః ప్రవృత్తిః ప్రసృతా పురాణీ ॥
5 నిర్మాన-మోహా జిత-సంగ-దోషాః అధ్యాత్మ-నిత్యా వినివృత్త-కామాః । ద్వంద్వైర్వి-ముక్తాః సుఖ-దుఃఖ-సంజ్ఞైః గచ్ఛంత్యమూఢాః పదమవ్యయం తత్ ॥
6 న తద్భాసయతే సూర్యో న శశాంకో న పావకః । యద్గత్వా న నివర్తంతే తద్ధామ పరమం మమ ॥
7 మమైవాంశో జీవ-లోకే జీవ-భూతః సనాతనః । మనః-షష్ఠానీంద్రియాణి ప్రకృతి-స్థాని కర్షతి ॥
8 శరీరం యదవాప్నోతి యచ్చాప్యుత్క్రామతీశ్వరః । గృహీత్వైతాని సంయాతి వాయుర్గంధానివాశయాత్ ॥
9 శ్రోత్రం చక్షుః స్పర్శనం చ రసనం ఘ్రాణమేవ చ । అధిష్ఠాయ మనశ్చాయం విషయానుప-సేవతే ॥
10 ఉత్క్రామంతం స్థితం వాపి భుంజానం వా గుణాన్వితం । విమూఢా నాను-పశ్యంతి పశ్యంతి జ్ఞాన-చక్షుషః ॥
11 యతంతో యోగినశ్చైనం పశ్యంత్యాత్మన్యవస్థితం । యతంతోఽప్యకృతాత్మానో నైనం పశ్యంత్యచేతసః ॥
12 యదాదిత్య-గతం తేజో జగద్ భాసయతేఽఖిలం । యచ్చంద్రమసి యచ్చాగ్నౌ తత్తేజో విద్ధి మామకం ॥
13 గామావిశ్య చ భూతాని ధారయామ్యహమోజసా । పుష్ణామి చౌషధీః సర్వాః సోమో భూత్వా రసాత్మకః ॥
14 అహం వైశ్వానరో భూత్వా ప్రాణినాం దేహమాశ్రితః । ప్రాణాపాన-సమాయుక్తః పచామ్యన్నం చతుర్విధం ॥
15 సర్వస్య చాహం హృది సంనివిష్టో మత్తః స్మృతిర్జ్ఞానమపోహనం చ । వేదైశ్చ సర్వైరహమేవ వేద్యో వేదాంత-కృద్ వేద-విదేవ చాహం ॥
16 ద్వావిమౌ పురుషౌ లోకే క్షరశ్చాక్షర ఏవ చ । క్షరః సర్వాణి భూతాని కూట-స్థోఽక్షర ఉచ్యతే ॥
17 ఉత్తమః పురుషస్త్వన్యః పరమాత్మేత్యుదాహృతః । యో లోక-త్రయమావిశ్య బిభర్త్యవ్యయ ఈశ్వరః ॥
18 యస్మాత్ క్షరమతీతోఽహం అక్షరాదపి చోత్తమః । అతోఽస్మి లోకే వేదే చ ప్రథితః పురుషోత్తమః ॥
19 యో మామేవమసం-మూఢో జానాతి పురుషోత్తమం । స సర్వ-విద్ భజతి మాం సర్వ-భావేన భారతః ॥
20 ఇతి గుహ్య-తమం శాస్త్రం ఇదముక్తం మయానఘ । ఏతద్ బుద్ధ్వాబుద్ధి-మాన్ స్యాత్ కృత-కృత్యశ్చ భారత ॥

ఇతి పంచదశోఽధ్యాయః