atha pañcamo'dhyāyaḥ Chapter 5

arjuna uvāca
1 saṃnyāsaṃ karmaṇāṃ kṛṣṇa punaryogaṃ ca śaṃsasi । yacchreya etayorekaṃ tanme brūhi su-niścitam ॥
bhagavān uvāca
2 saṃnyāsaḥ karma-yogaśca niḥśreyasa-karāvubhau । tayostu karma-saṃnyāsāt karma-yogo viśiṣyate ॥
3 jñeyaḥ sa nitya-saṃnyāsī yo na dveṣṭi na kāṅkṣati । nirdvandvo hi mahābāho sukhaṃ bandhāt pramucyate ॥
4 sāṅkhya-yogau pṛthag bālāḥ pra-vadanti na paṇḍitāḥ । ekamapyāsthitaḥ samyak ubhayorvindate phalam ॥
5 yat sāṅkhyaiḥ prāpyate sthānaṃ tad yogairapi gamyate । ekaṃ sāṅkhyaṃ ca yogaṃ ca yaḥ paśyati sa paśyati ॥
6 saṃ-nyāsastu mahābāho duḥkhamāptumayogataḥ । yoga-yukto munirbrahma na cireṇādhigacchati ॥
7 yoga-yukto vi-śuddhātmā vi-jitātmā jitendriyaḥ । sarva-bhūtātma-bhūtātmā kurvannapi na lipyate ॥
8 naiva kiñcit karomīti yukto manyeta tattva-vit । paśyan śṛṇvan spṛśan jighran aśnan gacchan svapan śvasan ॥
9 pralapan visṛjan gṛhṇan unmiṣan nimiṣannapi । indriyāṇīndriyārtheṣu vartanta iti dhārayan ॥
10 brahmaṇyādhāya karmāṇi saṅgaṃ tyaktvā karoti yaḥ । lipyate na sa pāpena padma-patramivāmbhasā ॥
11 kāyena manasā buddhyā kevalairindriyairapi । yoginaḥ karma kurvanti saṅgaṃ tyaktvā''tma-śuddhaye ॥
12 yuktaḥ karma-phalaṃ tyaktvā śāntimāpnoti naiṣṭhikīm । ayuktaḥ kāma-kāreṇa phale sakto ni-baddhyate ॥
13 sarva-karmāṇi manasā sannyasyā'ste sukhaṃ vaśī । nava-dvāre pure dehī naiva kurvan na kārayan ॥
14 na kartṛtvaṃ na karmāṇi lokasya sṛjati prabhuḥ । na karma-phala-saṃyogaṃ sva-bhāvastu pra-vartate ॥
15 nā'datte kasya-cit pāpaṃ na caiva su-kṛtaṃ vibhuḥ । ajñānenā'vṛtaṃ jñānaṃ tena muhyanti jantavaḥ ॥
16 jñānena tu tadajñānaṃ yeṣāṃ nāśitamātmanaḥ । teṣāmādityavajjñānaṃ pra-kāśayati tat param ॥
17 tadbuddhayastadātmānaḥ tanniṣṭhāstatparāyaṇāḥ । gacchantyapunarāvṛttiṃ jñāna-nirdhūta-kalmaṣāḥ ॥
18 vidyā-vinaya-sampanne brāhmaṇe gavi hastini । śuni caiva śvapāke ca paṇḍitāḥ sama-darśinaḥ ॥
19 ihaiva tairjitaḥ sargo yeṣāṃ sāmye sthitaṃ manaḥ । nirdoṣaṃ hi samaṃ brahma tasmād brahmaṇi te sthitāḥ ॥
20 na pra-hṛṣyet priyaṃ prāpya nodvijet prāpya cāpriyam । sthira-buddhirasammūḍho brahma-vid brahmaṇi sthitaḥ ॥
21 bāhya-sparśeṣvasaktātmā vindatyātmani yat sukham । sa brahma-yoga-yuktātmā sukhamakṣayamaśnute ॥
22 ye hi saṃ-sparśajā bhogāḥ duḥkha-yonaya eva te । ādyantavantaḥ kaunteya na teṣu ramate budhaḥ ॥
23 śaknotīhaiva yaḥ soḍhuṃ prāk śarīra-vimokṣaṇāt । kāma-krodhodbhavaṃ vegaṃ sa yuktaḥ sa sukhī naraḥ ॥
24 yo'ntaḥ-sukho'ntarārāmaḥ tathāṃ'tarjyotireva yaḥ । sa yogī brahma nirbāṇaṃ brahma-bhūto'dhi-gacchati ॥
25 labhante brahma nirbāṇaṃ ṛṣayaḥ kṣīṇa-kalmaṣāḥ । chinnadvĕaidhā yatātmānaḥ sarva-bhūta-hite ratāḥ ॥
26 kāma-krodha-viyuktānāṃ yatīnāṃ yata-cetasām । abhito brahma nirbāṇaṃ vartate viditātmanām ॥
27 sparśān kṛtvā bahirbāhyān cakṣuścaivāntare bhruvoḥ । prāṇāpānau samau kṛtvā nāsābhyantara-cāriṇau ॥
28 yatendriya-manovṛttiḥ munirmokṣa-parāyaṇaḥ । vi-gatecchā-bhaya-krodho yaḥ sadā mukta eva saḥ ॥
29 bhoktāraṃ yajña-tapasāṃ sarva-loka-maheśvaram । suhṛdaṃ sarva-bhūtānāṃ jñātvā māṃ śāntimṛcchati ॥

iti pañcamo'dhyāyaḥ