atha daśamo'dhyāyaḥ Chapter 10

1 bhūya eva mahā-bāho śṛṇu me paramaṃ vacaḥ । yat te'haṃ prīyamāṇāya vakṣyāmi hita-kāmyayā ॥
2 na me viduḥ sura-gaṇāḥ prabhavaṃ na maharṣayaḥ । ahamādirhi devānāṃ maharṣīṇāṃ ca sarvaśaḥ ॥
3 yo māmajamanādiṃ ca vetti loka-maheśvaram । asammūḍhaḥ sa martyeṣu sarva-pāpaiḥ pramucyate ॥
4 buddhirjñānamasammohaḥ kṣamā satyaṃ damaḥ śamaḥ । sukhaṃ duḥkhaṃ bhavo'bhāvo bhayaṃ cābhayameva ca ॥
5 ahiṃsā samatā tuṣṭiḥ tapo dānaṃ yaśo'yaśaḥ । bhavanti bhāvā bhūtānāṃ matta eva pṛthagvidhāḥ ॥
6 maharṣayaḥ sapta pūrve catvāro manavastathā । madbhāvā mānasā jātāḥ yeṣāṃ loka imāḥ prajāḥ ॥
7 etāṃ vibhūtiṃ yogaṃ ca mama yo vetti tattvataḥ । so'vi-kampena yogena yujyate nātra saṃśayaḥ ॥
8 ahaṃ sarvasya prabhavo mattaḥ sarvaṃ pravartate । iti matvā bhajante māṃ budhā bhāva-samanvitāḥ ॥
9 maccittā madgata-prāṇāḥ bodhayantaḥ parasparam । kathayantaśca māṃ nityaṃ tuṣyanti ca ramanti ca ॥
10 teṣāṃ satata-yuktānāṃ bhajatāṃ prīti-pūrvakam । dadāmi buddhi-yogaṃ taṃ yena māmupayānti te ॥
11 teṣāmevānu-kampārthaṃ ahamajñāna-jaṃ tamaḥ । nāśayāmyātma-bhāvastho jñāna-dīpena bhāsvatā ॥
arjuna uvāca
12 paraṃ brahma paraṃ dhāma pavitraṃ paramaṃ bhavān । puruṣaṃ śāśvataṃ divyaṃ ādi-devamajaṃ vibhum ॥
13 āhustvāmṛṣayaḥ sarve devarṣirnāradastathā । asito devalo vyāsaḥ svayaṃ caiva bravīṣi me ॥
14 sarvametadṛtaṃ manye yanmāṃ vadasi keśava । nahi te bhagavan vyaktiṃ vidurdevā na dānavāḥ ॥
15 svayamevātmanā''tmānaṃ vettha tvaṃ puruṣottama । bhūta-bhāvana bhūteśa deva-deva jagatpate ॥
16 vaktumarhasyaśeṣeṇa divyā hyātma-vibhūtayaḥ । yābhirvibhūtibhirlokān imāṃstvaṃ vyāpya tiṣṭhasi ॥
17 kathaṃ vidyāmahaṃ yogin tvāṃ sadā pari-cintayan । keṣu-keṣu ca bhāveṣu cintyo'si bhagavan mayā ॥
18 vistareṇātmano yogaṃ vibhūtiṃ ca janārdana । bhūyaḥ kathaya tṛptirhi śṛṇvato nāsti me'mṛtam ॥
bhagavān uvāca
19 hanta te kathayiṣyāmi divyā hyātma-vibhūtayaḥ । prādhānyataḥ kuru-śreṣṭha nāstyanto vistarasya me ॥
20 ahamātmā guḍākeśa sarva-bhūtāśaya-sthitaḥ । ahamādiśca madhyaṃ ca bhūtānāmanta eva ca ॥
21 ādityānāmahaṃ viṣṇuḥ jyotiṣāṃ raviraṃśumān । marīcirmarutāmasmi nakṣatrāṇāmahaṃ śaśī ॥
22 vedānāṃ sāma-vedo'smi devānāmasmi vāsavaḥ । indriyāṇāṃ manaścāsmi bhūtānāmasmi cetanā ॥
23 rudrāṇāṃ śaṅkaraścāsmi vitteśo yakṣa-rakṣasām । vasūnāṃ pāvakaścāsmi meruḥ śikhariṇāmaham ॥
24 purodhasāṃ ca mukhyaṃ māṃ viddhi pārtha bṛhaspatim । senānīnāmahaṃ skandaḥ sarasāmasmi sāgaraḥ ॥
25 maharṣīṇāṃ bhṛgurahaṃ girāmasmyaikamakṣaram । yajñānāṃ japa-yajño'smi sthāvarāṇāṃ himālayaḥ ॥
26 aśvatthaḥ sarva-vṛkṣāṇāṃ devarṣīṇāṃ ca nāradaḥ । gandharvāṇāṃ citra-rathaḥ siddhānāṃ kapilo muniḥ ॥
27 uccaiḥśravasamaśvānāṃ viddhi māmamṛtodbhavam । airāvataṃ gajendrāṇāṃ narāṇāṃ ca narādhipam ॥
28 āyudhānāmahaṃ vajraṃ dhenūnāmasmi kāma-dhuk । prajanaścāsmi kandarpaḥ sarpāṇāmasmi vāsukiḥ ॥
29 anantaścāsmi nāgānāṃ varuṇo yādasāmaham । pitṝṇāmaryamā cāsmi yamaḥ saṃyamatāmaham ॥
30 prahlādaścāsmi daityānāṃ kālaḥ kalayatāmaham । mṛgāṇāṃ ca mṛgendro'haṃ vainateyaśca pakṣiṇām ॥
31 pavanaḥ pavatāmasmi rāmaḥ śastra-bhṛtāmaham । jhaṣāṇāṃ makaraścāsmi srotasāmasmi jāhnavī ॥
32 sargāṇāmādirantaśca madhyaṃ caivāhamarjuna । adhyātma-vidyā vidyānāṃ vādaḥ pravadatāmaham ॥
33 akṣarāṇāmakāro'smi dvandvaḥ sāmāsikasya ca । ahamevākṣayaḥ kālo dhātā'haṃ viśvato-mukhaḥ ॥
34 mṛtyuḥ sarva-haraścāhaṃ udbhavaśca bhaviṣyatām । kīrtiḥ śrīrvāk ca nārīṇāṃ smṛtirmedhā dhṛtiḥ kṣamā ॥
35 bṛhatsāma tathā sāmnāṃ gāyattrī chandasāmaham । māsānāṃ mārga-śīrṣo'haṃ ṛtūnāṃ kusumākaraḥ ॥
36 dyūtaṃ chalayatāmasmi tejastejasvināmaham । jayo'smi vyavasāyo'smi satvaṃ sattva-vatāmaham ॥
37 vṛṣṇīnāṃ vāsu-devo'smi pāṇḍavānāṃ dhanaṃ-jayaḥ । munīnāmapyahaṃ vyāsaḥ kavīnāmuśanā kaviḥ ॥
38 daṇḍo damayatāmasmi nītirasmi jigīṣatām । maunaṃ caivāsmi guhyānāṃ jñānaṃ jñāna-vatāmaham ॥
39 yaccāpi sarva-bhūtānāṃ bījaṃ tadahamarjuna । na tadasti vinā yat syāt mayā bhūtaṃ carācaram ॥
40 nānto'sti mama divyānāṃ vibhūtīnāṃ paraṃ tapa । eṣa tūddeśataḥ prokto vibhūtervistaro mayā ॥
41 yadyad vibhūti-mat satvaṃ śrī-madūrjitameva vā । tattadevāva-gaccha tvaṃ mama tejo'ṃśa-sambhavam ॥
42 athavā bahunaitena kiṃ jñātena tavārjuna । viṣṭabhyāhamidaṃ kṛtsnaṃ ekāṃśena sthito jagat ॥

iti daśamo'dhyāyaḥ