atha aṣṭamo'dhyāyaḥ Chapter 8

arjuna uvāca
1 kiṃ tad brahma kimadhyātmaṃ kiṃ karma puruṣottama । adhi-bhūtaṃ ca kiṃ proktaṃ adhi-daivaṃ kimucyate ॥
2 adhi-yajñaḥ kathaṃ ko'tra dehe'smin madhu-sūdana । prayāṇa-kāle ca kathaṃ jñeyo'si niyatātmabhiḥ ॥
bhagavān uvāca
3 akṣaraṃ brahma paramaṃ svabhāvo'dhyātmamucyate । bhūta-bhāvodbhava-karo visargaḥ karma-sañjñitaḥ ॥
4 adhi-bhūtaṃ kṣaro bhāvaḥ puruṣaścādhi-daivatam । adhi-yajño'hamevātra dehe deha-bhṛtāṃ vara ॥
5 anta-kāle ca māmeva smaran muktvā kal̤ebaram । yaḥ prayāti sa madbhāvaṃ yāti nāstyatra saṃśayaḥ ॥
6 yaṃ-yaṃ vā'pi smaran bhāvaṃ tyajatyante kal̤ebaram । taṃ-tamevaiti kaunteya sadā tadbhāva-bhāvitaḥ ॥
7 tasmāt sarveṣu kāleṣu māmanusmara yudhya ca । mayyarpita-mano-buddhiḥ māmevaiṣyasyasaṃśayam ॥
8 abhyāsa-yoga-yuktena cetasā'nanya-gāminā । paramaṃ puruṣaṃ divyaṃ yāti pārthānu-cintayan ॥
9 kaviṃ purāṇamanu-śāsitāraṃ aṇoraṇīyāṃsamanu-smared yaḥ । sarvasya dhātāramacintya-rūpaṃ āditya-varṇaṃ tamasaḥ parastāt ॥
10 prayāṇa-kāle manasā'calena bhaktyāyukto yoga-balena caiva । bhruvormadhye prāṇamāveśya samyak sa taṃ paraṃ puruṣamupaiti divyam ॥
11 yadakṣaraṃ veda-vido vadanti viśanti yad yatayo vīta-rāgāḥ । yadicchanto brahma-caryaṃ caranti tat te padaṃ saṅgraheṇa pravakṣye ॥
12 sarva-dvārāṇi saṃyamya mano hṛdi niruddhya ca । mūrdhnyāryadhāyā'tmanaḥ prāṇaṃ āsthito yoga-dhāraṇām ॥
13 omityekākṣaraṃ brahma vyāharan māmanu-smaran । yaḥ prayāti tyajan dehaṃ sa yāti paramāṃ gatim ॥
14 ananya-cetāḥ satataṃ yo māṃ smarati nityaśaḥ । tasyāhaṃ sulabhaḥ pārtha nitya-yuktasya yoginaḥ ॥
15 māmupetya punarjanma duḥkhālayamaśāśvatam । nā'pnuvanti mahātmānaḥ saṃsiddhiṃ paramāṃ gatāḥ ॥
16 ā brahma-bhuvanāllokāḥ punarāvartino'rjuna । māmupetya tu kaunteya punarjanma na vidyate ॥
17 sahasra-yuga-paryantaṃ aharyad brahmaṇo viduḥ । rātriṃ yuga-sahasrāntāṃ te'horātra-vido janāḥ ॥
18 avyaktād vyaktayaḥ sarvāḥ prabhavantyaharāgame । rātryāgame pralīyante tatraivāvyakta-sañjñake ॥
19 bhūta-grāmaḥ sa evāyaṃ bhūtvā-bhūtvā pralīyate । rātryāgame'vaśaḥ pārtha prabhavatyaharāgame ॥
20 parastasmāttu bhāvo'nyo'vyakto vyaktāt sanātanaḥ । yaḥ sa sarveṣu bhūteṣu naśyatsu na vinaśyati ॥
21 avyakto'kṣara ityuktaḥ tamāhuḥ paramāṃ gatim । yaṃ prāpya na nivartante tad dhāma paramaṃ mama ॥
22 puruṣaḥ sa paraḥ pārtha bhaktyā labhyastvananyayā । yasyāntaḥsthāni bhūtāni yena sarvamidaṃ tatam ॥
23 yatra kāle tvanāvṛttiṃ āvṛttiṃ caiva yoginaḥ । prayātā yānti taṃ kālaṃ vakṣyāmi bharatarṣabha ॥
24 agnirjotirahaḥ śuklaḥ ṣaṇmāsā uttarāyaṇam । tatra prayātā gacchanti brahma brahma-vido janāḥ ॥
25 dhūmo rātristathā kṛṣṇaḥ ṣaṇmāsā dakṣiṇāyanam । tatra cāndramasaṃ jyotiḥ yogī prāpya nivartate ॥
26 śukla-kṛṣṇe gatī hyete jagataḥ śāśvate mate । ekayā yātyanāvṛttiṃ anyayā''vartate punaḥ ॥
27 naite sṛtī pārtha jānan yogī muhyati kaścana । tasmāt sarveṣu kāleṣu yoga-yukto bhavārjuna ॥
28 vedeṣu yajñeṣu tapassu caiva dāneṣu yatpuṇya-phalaṃ pradiṣṭam । atyeti tat sarvamidaṃ viditvā yogī paraṃ sthānamupaiti cā'dyam ॥

iti aṣṭamo'dhyāyaḥ