అథ ఏకాదశోఽధ్యాయః అధ్యాయం ౧౧

అర్జున ఉవాచ
1 మదనుగ్రహాయ పరమం గుహ్యమధ్యాత్మ-సంజ్ఞితం । యత్ త్వయోక్తం వచస్తేన మోహోఽయం విగతో మమ ॥
2 భవాప్యయౌ హి భూతానాం శ్రుతౌ విస్తరశో మయా । త్వత్తః కమల-పత్రాక్ష మాహాత్మ్యమపి చావ్యయం ॥
3 ఏవమేతద్ యథాఽఽత్థ త్వం ఆత్మానం పరమేశ్వర । ద్రష్టుమిచ్ఛామి తే రూపం ఐశ్వరం పురుషోత్తమ ॥
4 మన్యసే యది తచ్ఛక్యం మయా ద్రష్టుమితి ప్రభో । యోగేశ్వర తతో మే త్వం దర్శయాఽత్మానమవ్యయం ॥
భగవాన్ ఉవాచ
5 పశ్య మే పార్థ రూపాణి శతశోఽథ సహస్రశః । నానా-విధాని దివ్యాని నానా-వర్ణాకృతీని చ ॥
6 పశ్యాఽదిత్యాన్ వసూన్ రుద్రాన్ అశ్వినౌ మరుతస్తథా । బహూన్యదృష్ట-పూర్వాణి పశ్యాఽశ్చర్యాణి భారత ॥
7 ఇహైక-స్థం జగత్ కృత్స్నం పశ్యాద్య స-చరాచరం । మమ దేహే గుడాకేశ యచ్చాన్యద్ ద్రష్టుమిచ్ఛసి ॥
8 నతు మాం శక్యసే ద్రష్టుం అనేనైవ స్వ-చక్షుషా । దివ్యం దదామి తే చక్షుః పశ్య మే యోగమైశ్వరం ॥
9 ఏవముక్త్వా తతో రాజన్ మహా-యోగేశ్వరో హరిః । దర్శయామాస పార్థాయ పరమం రూపమైశ్వరం ॥
10 అనేక-వక్త్ర-నయనం అనేకాద్భుత-దర్శనం । అనేక-దివ్యాభరణం దివ్యానేకోద్యతాయుధం ॥
11 దివ్య-మాల్యాంబర-ధరం దివ్య-గంధాను-లేపనం । సర్వాశ్చర్య-మయం దేవం అనంతం విశ్వతో-ముఖం ॥
12 దివి సూర్య-సహస్రస్య భవేద్ యుగపదుత్థితా । యది భాః సదృశీ సా స్యాత్ భాసస్తస్య మహాత్మనః ॥
13 తత్రైక-స్థం జగత్ కృత్స్నం ప్రవిభక్తమనేక-ధా । అపశ్యద్ దేవ-దేవస్య శరీరే పాండవస్తదా ॥
14 తతః స విస్మయావిష్టో హృష్ట-రోమా ధనం-జయః । ప్రణమ్య శిరసా దేవం కృతాంజలిరభాషత ॥
15 పశ్యామి దేవాంస్తవ దేవ దేహే సర్వాంస్తథా భూత-విశేష-సంఘాన్ । బ్రహ్మాణమీశం కమలాసన-స్థం ఋషీంశ్చ సర్వానురగాంశ్చ దివ్యాన్ ॥
16 అనేక-బాహూదర-వక్త్ర-నేత్రం పశ్యామి త్వాం సర్వతోఽనంత-రూపం । నాంతం న మధ్యం న పునస్తవాఽదిం పశ్యామి విశ్వేశ్వర విశ్వ-రూప ॥
17 కిరీటినం గదినం చక్రిణం చ తేజో-రాశిం సర్వతో దీప్తి-మంతం । పశ్యామి త్వా దుర్నిరీక్ష్యం సమంతాత్ దీప్తానలార్క-ద్యుతిమప్రమేయం ॥
18 త్వమక్షరం పరమం వేదితవ్యం త్వమస్య విశ్వస్య పరం నిధానం । త్వమవ్యయః శాశ్వత-ధర్మ-గోప్తా సనాతనస్త్వం పురుషో మతో మే ॥
19 అనాది-మధ్యాంతమనంత-వీర్యం అనంత-బాహుం శశి-సూర్య-నేత్రం । పశ్యామి త్వా దీప్త-హుతాశ-వక్త్రం స్వ-తేజసా విశ్వమిదం తపంతం ॥
20 ద్యావా-పృథివ్యోరిదమంతరం హి వ్యాప్తం త్వయైకేన దిశశ్చ సర్వాః । దృష్ట్వాఽద్భుతం రూపముగ్రం తవేదం లోక-త్రయం ప్రవ్యథితం మహాత్మన్ ॥
21 అమీ హి త్వాసుర-సంఘా విశంతి కేచిద్ భీతాః ప్రాంజలయో గృణంతి । స్వస్తీత్యుక్త్వా మహర్షి-సిద్ధ-సంఘాః స్తువంతి త్వా స్తుతిభిః పుష్కళాభిః ॥
22 రుద్రాదిత్యా వసవో యే చ సాధ్యాః విశ్వేఽశ్వినౌ మరుతశ్చోష్మపాశ్చ । గంధర్వ-యక్షాసుర-సిద్ధ-సంఘాః వీక్షంతే త్వా విస్మితాశ్చైవ సర్వే ॥
23 రూపం మహత్తే బహు-వక్త్ర-నేత్రం మహా-బాహో బహు-బాహూరు-పాదం । బహూదరం బహు-దంష్ట్రా-కరాళం దృష్ట్వా లోకాః ప్ర-వ్యథితాస్తథాఽహం ॥
24 నభః-స్పృశం దీప్తమనేక-వర్ణం వ్యాత్తాననం దీప్త-విశాల-నేత్రం । దృష్ట్వాహి త్వా ప్ర-వ్యథితాంతరాత్మా ధృతిం న విందామి శమం చ విష్ణో ॥
25 దంష్ట్రా-కరాళాని చ తే ముఖాని దృష్ట్వైవ కాలానల-సన్నిభాని । దిశో న జానే న లభే చ శర్మ ప్రసీద దేవేశ జగన్నివాస ॥
26 అమీ చ త్వా ధృతరాష్ట్రస్య పుత్రాః సర్వే సహైవావని-పాల-సంఘైః । భీష్మో ద్రోణః సూత-పుత్రస్తథాఽసౌ సహాస్మదీయైరపి యోధ-ముఖ్యైః ॥
27 వక్త్రాణి తే త్వరమాణా విశంతి దంష్ట్రా-కరాళాని భయానకాని । కేచిద్ విలగ్నా దశనాంతరేషు సందృశ్యంతే చూర్ణితైరుత్తమాంగైః ॥
28 యథా నదీనాం బహవోంఽబు-వేగాః సముద్రమేవాభి-ముఖా ద్రవంతి । తథా తవామీ నర-లోక-వీరాః విశంతి వక్త్రాణ్యభి-విజ్వలంతి ॥
29 యథా ప్రదీప్తం జ్వలనం పతంగాః విశంతి నాశాయ సమృద్ధ-వేగాః । తథైవ నాశాయ విశంతి లోకాః తవాపి వక్త్రాణి సమృద్ధ-వేగాః ॥
30 లేలిహ్యసే గ్రస-మానః సమంతాత్ లోకాన్ సమగ్రాన్ వదనైర్జ్వలద్భిః । తేజోభిరాపూర్య జగత్ సమగ్రం భాసస్తవోగ్రాః ప్రతపంతి విష్ణో ॥
31 ఆఖ్యాహి మే కో భవానుగ్ర-రూపో నమోఽస్తు తే దేవ-వర ప్రసీద । విజ్ఞాతుమిచ్ఛామి భవంతమాద్యం న హి ప్రజానామి తవ ప్రవృత్తిం ॥
భగవాన్ ఉవాచ
32 కాలోఽస్మి లోక-క్షయ-కృత్ ప్రవృద్ధో లోకాన్ సమాహర్తుమిహ ప్రవృత్తః । ఋతేఽపి త్వా న భవిష్యంతి సర్వే యేఽవస్థితాః ప్రత్యనీకేషు యోధాః ॥
33 తస్మాత్ త్వముత్తిష్ఠ యశో లభస్వ జిత్వా శత్రూన్ భుంక్ష్వ రాజ్యం సమృద్ధం । మయైవైతే నిహతాః పూర్వమేవ నిమిత్త-మాత్రం భవ సవ్య-సాచిన్ ॥
34 ద్రోణం చ భీష్మం చ జయద్రథం చ కర్ణం తథాఽన్యానపి యోధ-వీరాన్ । మయా హతాంస్త్వం జహి మా వ్యథిష్ఠాః యుద్ధ్యస్వ జేతాసి రణే సపత్నాన్ ॥
35 ఏతచ్ఛ్రుత్వా వచనం కేశవస్య కృతాంజలిర్వేపమానః కిరీటీ । నమస్కృత్వా భూయ ఏవాఽహ కృష్ణం సగద్గదం భీత-భీతః ప్రణమ్య ॥
36 స్థానే హృషీకేశ తవ ప్రకీర్త్యా జగత్ ప్రహృష్యత్యను-రజ్యతే చ । రక్షాంసి భీతాని దిశో ద్రవంతి సర్వే నమస్యంతి చ సిద్ధ-సంఘాః ॥
37 కస్మాచ్చ తే న నమేరన్ మహాత్మన్ గరీయసే బ్రహ్మణోఽప్యాది-కర్త్రే । అనంత దేవేశ జగన్నివాస త్వమక్షరం సదసత్ తత్పరం యత్ ॥
38 త్వమాది-దేవః పురుషః పురాణః త్వమస్య విశ్వస్య పరం నిధానం । వేత్తాఽసి వేద్యం చ పరం చ ధామ త్వయా తతం విశ్వమనంత-రూప ॥
39 వాయుర్యమోఽగ్నిర్వరుణః శశాంకః ప్రజాపతిస్త్వం ప్రపితామహశ్చ । నమో నమస్తేఽస్తు సహస్ర-కృత్వః పునశ్చ భూయోఽపి నమో-నమస్తే ॥
40 నమః పురస్తాదథ పృష్ఠతస్తే నమోఽస్తు తే సర్వత ఏవ సర్వ । అనంత-వీర్యామిత-విక్రమస్త్వం సర్వం సమాప్నోషి తతోఽసి సర్వః ॥
41 సఖేతి మత్వా ప్రసభం యదుక్తం హే కృష్ణ హే యాదవ హే సఖేతి । అజానతా మహిమానం తవేదం మయా ప్రమాదాత్ ప్రణయేన వాఽపి ॥
42 యచ్చాప-హాసార్థమసత్కృతోఽసి విహార-శయ్యాసన-భోజనేషు । ఏకోఽథవాఽప్యచ్యుత తత్ సమక్షం తత్ క్షామయే త్వామహమప్ర-మేయం ॥
43 పితాఽసి లోకస్య చరాచరస్య త్వమస్య పూజ్యశ్చ గురుర్గరీయాన్ । న త్వత్ సమోఽస్త్యభ్యధికః కుతోఽన్యో లోక-త్రయేఽప్యప్రతిమ-ప్రభావ ॥
44 తస్మాత్ ప్రణమ్య ప్రణిధాయ కాయం ప్రసాదయే త్వామహమీశమీడ్యం । పితేవ పుత్రస్య సఖేవ సఖ్యుః ప్రియః ప్రియాయార్హసి దేవ సోఢుం ॥
45 అదృష్ట-పూర్వం హృషితోఽస్మి దృష్ట్వా భయేన చ ప్రవ్యథితం మనో మే । తదేవ మే దర్శయ దేవ రూపం ప్రసీద దేవేశ జగన్నివాస ॥
46 కిరీటినం గదినం చక్ర-హస్తం ఇచ్ఛామి త్వాం ద్రష్టుమహం తథైవ । తేనైవ రూపేణ చతుర్భుజేన సహస్ర-బాహో భవ విశ్వ-మూర్తే ॥
భగవాన్ ఉవాచ
47 మయా ప్రసన్నేన తవార్జునేదం రూపం పరం దర్శితమాత్మ-యోగాత్ । తేజో-మయం విశ్వమనంతమాద్యం యన్మే త్వదన్యేన న దృష్ట-పూర్వం ॥
48 న వేద-యజ్ఞాధ్యయనైర్న దానైః న చ క్రియాభిర్న తపోభిరుగ్రైః । ఏవం-రూపః శక్య అహం నృ-లోకే ద్రష్టుం త్వదన్యేన కురు-ప్రవీర ॥
49 మా తే వ్యథా మా చ విమూఢ-భావో దృష్ట్వారూపం ఘోరమీదృఙ్మమేదం వ్యపేత-భీః ప్రీత-మనాః పునస్త్వం తదేవ మే రూపమిదం ప్రపశ్య ॥
50 ఇత్యర్జునం వాసుదేవస్తథోక్త్వా స్వకం రూపం దర్శయామాస భూయః । ఆశ్వాసయామాస చ భీతమేనం భూత్వా పునః సౌమ్య-వపుర్మహాత్మా ॥
అర్జున ఉవాచ
51 దృష్ట్వేదం మానుషం రూపం తవ సౌమ్యం జనార్దన । ఇదానీమస్మి సం-వృత్తః స-చేతాః ప్రకృతిం గతః ॥
భగవాన్ ఉవాచ
52 సు-దుర్దర్శమిదం రూపం దృష్ట-వానసి యన్మమ । దేవా అప్యస్య రూపస్య నిత్యం దర్శన-కాంక్షిణః ॥
53 నాహం వేదైర్న తపసా న దానేన న చేజ్యయా । శక్య ఏవం-విధో ద్రష్టుం దృష్ట-వానసి మాం యథా ॥
54 భక్త్యాత్వనన్యయా శక్య అహమేవం-విధోఽర్జున । జ్ఞాతుం ద్రష్టుం చ తత్త్వేన ప్రవేష్టుం చ పరం తప ॥
55 మత్కర్మ-కృన్మత్పరమో మద్భక్తః సంగ-వర్జితః । నిర్వైరః సర్వ-భూతేషు యః స మామేతి పాండవ ॥

ఇతి ఏకాదశోఽధ్యాయః